ทุสฺสยุเคน อจฺฉาเทสิ ความว่า ทสมคฤหบดี ได้ถวายคู้ผ้าแก่ภิกษุรูป
ละ 1 คู่. ก็ในเรื่องนี้ คำที่พูดขึ้นย่อมเป็นเช่นนี้ เพราฉะนั้น ท่าน
จึงกล่าวว่า อจฺฉาเทสิ. บทว่า ปญฺจสตํ วิหารํ ความว่า ให้สร้าง
บรรณศาลามีราคา 500 กหาปณะ.
จบอรรถกถาทสมสูตรที่ 6

7. โคปาลกสูตร

ว่าด้วยองค์ 11 ของผู้เลี้ยงโค

[224] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นายโคบาลผู้ประกอบด้วยองค์ 11
ประการ เป็นผู้ไม่สามารถจะเลี้ยงฝูงโคให้เจริญแพร่หลาย องค์ 11 ประ-
การเป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นายโคบาลในโลกนี้ย่อมไม่รู้จักรูป 1
ไม่ฉลาดในลักษณะ 1 ไม่กำจัดไข่ขาง 1 ไม่ปกปิดแผล 1 ไม่สุมไฟ 1
ไม่รู้ท่าน้ำ 1 ไม่รู้ว่าโคดื่มน้ำแล้วหรือยัง 1 ไม่รู้ทาง 1 ไม่ฉลาดในที่
หากิน 1 รีดนมไม่ให้เหลือ 1 ไม่บูชาโคผู้ทั้งหลายที่เป็นพ่อโคเป็นผู้นำ
ฝูงโคด้วยการบูชาอย่างยิ่ง 1 ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นายโคบาลผู้ประกอบ
องค์ 11 ประการนี้แล เป็นผู้ไม่สามารถจะเลี้ยงฝูงโคให้เจริญแพร่-
หลาย ฉันใด ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม 11 ประการ
ก็เป็นผู้ไม่สามารถจะถึงความเจริญงอกงามไพบูลย์ในธรรมวินัยนี้ฉันนั้น
เหมือนกัน ธรรม 11 ประการเป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุใน
ธรรมวินัยนี้ ย่อมไม่รู้จักรูป 1 ไม่ฉลาดในลักษณะ 1 ไม่กำจัดไข่ขาง 1
ไม่ปกปิดแผล 1 ไม่สุมไฟ 1 ไม่รู้ท่าน้ำ 1 ไม่รู้ธรรมที่ดื่มแล้ว 1 ไม่
รู้ทาง 1 ไม่ฉลาดในโคจร 1 รีดไม่ให้มีเหลือ 1 ไม่บูชาภิกษุทั้งหลาย